turan (tarihî bölge) ne demek?

Turan (Farsça: توران), Orta Asya'da tarihi bir bölgedir. Terim İran kökenlidir¹² ve belirli bir tarih öncesi insan yerleşimine, tarihi bir coğrafi bölgeye veya bir kültüre atıfta bulunabilir. İlk Turanlılar, İran Hükümdarı Feridun'un (Thraetona) oğlu Tûr'un (veya Tûrac) soyundan gelen İranlı bir kabileydi.³⁴⁵⁶

Turan adına Avesta ve Firdevsî'nin Şehnâme eserinde rast gelinir. Tarihî İran-Turan savaşlarında Efrasiyab'dan da Turan imparatoru diye bahsedilir. Turan sözü XIX. asırdan itibaren aynı zamanda ideoloji yönüne çevrildi. Bu idealoji Türk tarihinde siyasi, askeri ve kültürel sahalarda kendi tesirini göstermiştir. Turan'da Türklerin atası olan “Alp Er Tonga” adlı önder dünyaya gelmiştir. 6. yüzyıldan itibaren Turan sözcüğü – Türklerin (veya Turk ya da Tur halkının) mekan tuttuğu ülke anlamında kullanıla gelmiştir. Kaynaklarda İran halkı ve Turan halkının kıyasıya savaşlarından söz edilir. Karahanlılar devri eserlerde de geçer. Yusuf Balasagun'un eserinde geçer. Mahmud bin Vali'nin eserlerinde Tanrı dağı dolayına Turan adı verilmiştir. Bu Arap (veya İranlı) yazarın eserine göre Turan'da Türkler yaşamaktadır.

İlgili eserler

• “Kırgız Tаrıхı. Entsiklоpеdiya” Bişkеk 2003
• “Mаmlеkеttik til cаnа entsiklоpеdiya bоrbоru”
• “İ.Аrаbаеv аtındаğı Kırgız mаmlеkеttik Pеdаgоgikаlık univеrsitеti”
• “Bаşkı rеd. Ü.А.Аsаnоv, cооptuu rеd. А.А. Аsаnkаnоv”
• “Rеd kеñеş: Ö.C.Оsmоnоv (törаgа) T.N Ömürbеkоv”

Kaynakça

Ayrıca bakınız

• Pantürkizm

Orijinal kaynak: turan (tarihî bölge). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Tūrān; an Iranian term applied to the country to the north-east of Iran. ↩

2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩

6. Kafesoğlu, İ. (2010). Türk Milli Kültürü. Ankara: Ötüken Neşriyat. ↩

Kategoriler